Theo Tiến sĩ Nguyễn Sỹ Dũng, “Bộ máy tiêu tốn đến 70% ngân sách thì còn đâu tiền đầu tư. 30% còn lại phải trả nợ công”.
Thực tế, bộ máy chính quyền quá cồng kềnh. Chính sách “lý lịch” xưa nay vẫn áp dụng, giờ đã sinh ra một khối u khổng lồ, không thể vá víu được. Ví dụ, gia đình ông cựu Thủ tướng Nguyễn Tấn Dũng, thế hệ F1 chỉ có một mình ông trong bộ máy, sang thế hệ F2 thì cả 2 người con của ông đều tham gia vào bộ máy chính quyền.
Chính sách “cha truyền con nối” trá hình, giờ khiến cho bộ máy phình to. Mỗi quan chức thường có 2 đến 3 người con, ít người chỉ có 1 con, nhưng ai cũng muốn tìm vị trí tốt trong bộ máy, để nhét con cái mình vào. Do đó, việc bộ máy phình to là điều không thể tránh khỏi. Đó là chưa kể đến con rơi.
Hiện nay, bộ máy nhà nước đang gặm đến 70% nguồn thu. Đây chỉ là số liệu thống kê trên sổ sách, còn rất nhiều khoản chi phí khác bị gặm nhấm, mà không thể thống kê được. 70% kể trên chủ yếu là tiền lương trả cho những công viên chức làm việc cho bộ máy chính quyền. Nhưng với quan chức, tiền lương chỉ đủ cho họ nhậu một buổi cuối tuần, còn những khoản chi lớn để mua đất xây biệt phủ, sắm xe sang, cho con cái du học nước ngoài vv… là những đồng tiền không thể thống kê được.
Tất nhiên, tinh giản bộ máy chính quyền thì có thể giảm được tiền lương phải trả cho những lao động dư dôi.
Nhưng mới đây, Bộ Nội vụ có văn bản gửi các bộ trưởng, thủ trưởng cơ quan ngang bộ, cơ quan thuộc Chính phủ, chủ tịch các tỉnh, thành, nêu định hướng xây dựng phương án bố trí, sắp xếp cán bộ, công chức, viên chức, người làm việc trong bộ máy, theo chế độ hợp đồng lao động, khi sắp xếp bộ máy hành chính, với nội dung là “Cơ quan sau sắp xếp được bố trí cấp phó nhiều hơn quy định”. Nghĩa là, dù số bộ ban ngành có giảm, nhưng số nhánh nhỏ mọc ra lại nhiều hơn. Tinh giản như vậy, chỉ là tinh giản về hình thức, còn thực chất, bộ máy hầu như vẫn còn đầy đủ như trước đó.
Khi việc tinh giản chỉ diễn ra một cách hình thức, số người bị hất ra khỏi bộ máy rất ít. Với cách tinh giản như thế, chỉ có những con sâu yếu thế, mới bị hất văng ra khỏi bộ máy. Còn những con sâu mạnh thì vẫn tìm được chỗ trú ẩn cho mình.
Cần phải đợi đến Đại hội 14, xem ông Tô Lâm có dám tinh gọn Trung ương Đảng và Bộ Chính trị hay không. Những nhiệm kỳ trước, Trung ương Đảng đều có 200 người, mỗi người đều có miếng ngon của riêng mình. Ở tầm uỷ viên Trung ương Đảng, những người này không cần lương cũng rất giàu, bởi những khoản thu nhập trong bóng tối của họ phải lên đến hàng triệu đô, chứ không phải chỉ 500 đô la mỗi tháng như tiền lương của họ.
Cơ quan quyền lực nhất của Đảng là Bộ Chính trị. Đầu nhiệm kỳ 2021 – 2026, có đến 18 uỷ viên Bộ Chính trị. Đây là những vị trí có siêu cơ hội để hái ra tiền làm giàu và cũng là nơi đánh nhau khốc liệt nhất. Đã có đến 8 người phải rụng khỏi ghế và 1 người chết trong nhiệm kỳ này, dù nhiệm kỳ chưa kết thúc. Việc các uỷ viên Bộ Chính trị rụng như sung hiện nay là do những cuộc đấu khốc liệt trong cung đình. Trong khi, Bộ Chính trị rất khó để giảm kích thước, thường là giữ nguyên hoặc phình to thêm.
Nhiều đánh giá cho rằng, chính sách tinh giản bộ máy sẽ không hiệu quả. Trước đây, năm 2007, ông Nguyễn Tấn Dũng từng cho sáp nhập nhiều bộ, nhưng rồi bộ máy vẫn cồng kềnh, tiền trả lương cho bộ máy vẫn phình to theo năm tháng.
Quan trọng nhất là, với những cơ chế thiếu minh bạch vẫn được bảo toàn, việc bộ máy này tiếp tục đục khoét túi dân, tiếp tục tàn phá tài nguyên đất nước, là điều đương nhiên. Dân vẫn còn phải khốn khổ, còn quan chức thì vẫn giàu có.
Trần Chương – Thoibao.de
